Juridische of gerechtelijke handelingen moeten binnen een bepaalde termijn worden uitgevoerd. Als de termijn wordt overschreden, verjaart de procedure, wat ‘verval’ wordt genoemd. De schuldenaar is dan niets meer verschuldigd en de schuldeiser kan niets meer doen.

1)  Beginsel

Als de verjaring is ingetreden, wordt men vrijgesteld van verplichtingen. Dit wordt ‘verval’ genoemd.

Door verjaring kan de schuldenaar (degene die iets aan een ander verschuldigd is) deze verplichting als vervallen beschouwen. De andere persoon, de schuldeiser, kan geen gerechtelijke stappen meer ondernemen of de procedure voortzetten, omdat het te laat is om een vordering in te stellen of een invordering te doen.

De wettelijk vastgestelde termijnen zijn verstreken.

Verjaring heeft als nut dat de schuldenaar na een bepaalde termijn niet langer de ten laste gelegde feiten hoeft te bewijzen en dat de schuldeiser verplicht is om zijn rechten tijdig te doen gelden. Het is een vorm van het recht om te worden vergeten, omdat gerechtelijke dwalingen toenemen naarmate de tijd verstrijkt.

2) Berekening van termijnen

Er zijn talrijke verjaringstermijnen, die voornamelijk in het burgerlijk wetboek staan, maar ook in het strafrecht, economisch recht, sociaal recht, fiscaal recht ...

Het doel van deze bijdrage is niet om alle verjaringstermijnen in het economische leven te bespreken, maar om te bepalen wanneer deze verjaring ingaat wanneer een gerechtsdeurwaarder zich meldt om beslag te leggen bij een schuldenaar die zijn schuld niet betaalt.

De algemene regel is een basisverjaringstermijn van tien jaar. Er zijn echter zoveel uitzonderingen dat u uw specifieke geval moet laten controleren door een jurist die gespecialiseerd is in het betreffende rechtsgebied.

Voor de berekening van de verjaringstermijn tellen alle dagen mee, dus ook zon- en feestdagen. De berekening loopt van middernacht tot middernacht. Ze begint de volgende dag en de verjaring is ingegaan wanneer de laatste dag van de termijn is verstreken.

Een ingebrekestelling (die voldoet aan de voorwaarden van artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek) die op maandag 7 maart 2022 per post wordt verzonden, gaat in op donderdag 10 maart 2022 om middernacht. De verjaringstermijn begint op vrijdag 11 maart 2022 om nul uur en eindigt, indien deze één jaar bedraagt, op vrijdag 10 maart 2023 om middernacht.

3) Stuiting van de verjaringstermijn

 De verjaringstermijn kan worden gestuit of opgeschort. Ook hier zijn er talrijke en uiteenlopende bijzondere gevallen en doet u er goed aan om een gerechtsdeurwaarder in te schakelen om de verschillende stuitingen of opschortingen in de berekening van de termijn te berekenen.

De stuiting van de termijn heeft als gevolg dat een nieuwe termijn begint te lopen. Een geldige onderbrekende handeling leidt tot het begin van een nieuwe verjaringstermijn.

Dit is het geval bij een schuldbekentenis: een nieuwe invorderingsperiode begint op de dag van ondertekening van de schuldbekentenis, zelfs als de oorspronkelijke schuld al enkele jaren oud is.

Andere voorbeelden van onderbrekingen zijn beslaglegging, een vonnis, een dagvaarding of een verzoekschrift.

4) Opschorting van de termijn

Naast stuiting bestaat er ook opschorting van de termijn, bijvoorbeeld tijdens de periode waarin de zaak door een rechtbank wordt behandeld. Deze opschortingsperiode wordt bij de oorspronkelijke termijn opgeteld.

5) Ook een verjaringstermijn voor de tenuitvoerlegging van een vonnis?

 Ja, er geldt ook een termijn voor de tenuitvoerlegging van een vonnis of een rechterlijke beslissing. De basistermijn van tien jaar gaat in op het moment van de uitspraak, omdat een rechterlijke beslissing een onderbrekende handeling is. Er begint een nieuwe termijn te lopen, zonder rekening te houden met de reeds verstreken termijnen in het verleden.

Gedurende deze tien jaar kan de rechterlijke beslissing worden “ten uitvoer gelegd”. Dit betekent dat een deurwaarder zich kan melden om de schuldenaar te dwingen te betalen, te voldoen aan zijn verplichtingen en uit te voeren waartoe hij is veroordeeld.

Afhankelijk van de instructies van de schuldeiser kan de deurwaarder ook beslag leggen op de roerende of onroerende goederen van de schuldenaar. Elke beslaglegging onderbreekt de verjaringstermijn en er begint telkens een nieuwe termijn van tien jaar!

Wanneer de schuldenaar een deel van zijn schuld betaalt aan de deurwaarder of de schuldeiser, is dat opnieuw een onderbrekende handeling die leidt tot de hernieuwing van de invorderingstermijn van tien jaar.

Met andere woorden, de schuldeiser zou gedurende tien jaar geen enkele handeling mogen verrichten om het vonnis ongeldig te maken en de schuldenaar van zijn veroordeling te bevrijden.

6) Is er een termijn voor het ophalen van in beslag genomen meubels?

Soms legt de deurwaarder beslag op de goederen van de schuldenaar, vaak om druk uit te oefenen en hem te dwingen meer te betalen dan hij aanbiedt.

Deze inbeslagname van goederen die niet zijn verwijderd of verkocht, verjaart na een jaar en de inbeslagname moet dan opnieuw worden uitgevoerd. Als er in de tussentijd betalingen plaatsvinden, wordt deze termijn uitgesteld.

7) Praktijkvoorbeeld

 Een boekhouder stelt een honorariumnota (factuur) op voor zijn op 16 december 2021 voltooide diensten en stuurt deze naar het bedrijf AVZOR. Er staat geen specifieke vervaldatum op de factuur. De verjaringstermijn voor vorderingen van een boekhouder bedraagt vijf jaar (uitzondering op de basisverjaringstermijn van tien jaar) en gaat in op de datum van de factuur.

•  Op 15 januari 2022 stuurt de boekhouder een herinnering naar AVZOR en op 31 januari 2022 een tweede. De herinneringen onderbreken de verjaringstermijn niet.
• Aangezien er geen antwoord is gegeven en er geen betaling heeft plaatsgevonden, wordt de factuur geacht te zijn aanvaard. Sinds de hervorming van het bewijsrecht bepaalt artikel 1348bis, lid 4, van het Burgerlijk Wetboek (BW) namelijk dat een door een onderneming aanvaarde factuur bewijskracht heeft ten aanzien van die onderneming. Dit is voortaan het wettelijk vermoeden. Artikel 1352 BW bepaalt verder dat dit wettelijk vermoeden degene ten gunste van wie het bestaat, ontslaat van elk bewijs.
• Als gevolg van dit vermoeden van aanvaarding stuurt de boekhouder op 10 februari 2022 een aangetekende ingebrekestelling (die voldoet aan de voorwaarden van artikel 2244 BW) naar AVZOR. Dit is een onderbrekende handeling en vanaf die datum begint een nieuwe verjaringstermijn van vijf jaar te lopen.
• Aangezien hij geen nieuws ontvangt, dagvaardt de boekhouder AVZOR op 16 maart 2022 tot betaling. De dagvaarding is een onderbrekende handeling en vanaf die datum begint een nieuwe verjaringstermijn van vijf jaar te lopen.
• De eerste zitting vindt plaats op 21 maart en de schuldenaar AVZOR is afwezig. De rechtbank veroordeelt AVZOR bij vonnis van 20 april 2022. Tijdens deze periode van 21 maart tot 20 april werd de verjaring opgeschort. De verjaringstermijn van vijf jaar die op 16 maart 2022 begon, wordt dus met een maand verlengd. Deze opschorting is echter niet incidenteel, aangezien het vonnis een onderbrekende handeling is en er op de dag van het vonnis een nieuwe termijn van vijf jaar is ingegaan.
• De deurwaarder betekent het vonnis aan AVZOR op 20 mei 2022. De betekening is een onderbrekende handeling en een nieuwe termijn van vijf jaar is ingegaan op de dag van de handeling van de deurwaarder.
• Op 24 juli 2022 ontvangt de deurwaarder een kleine betaling van AVZOR. Dit is de eerste en daarna niets meer. De betaling is een onderbrekende handeling en op de dag van deze betaling is een nieuwe termijn van vijf jaar ingegaan.
• In wanhoop vraagt de boekhouder op 12 september 2022 aan de deurwaarder om een conservatoir beslag te leggen op de auto die eigendom is van AVZOR en op vorderingen van klanten die geld verschuldigd zijn aan AVZOR. Deze handelingen onderbreken de verjaringstermijn en er begint opnieuw een termijn van vijf jaar te lopen.
• De in beslag genomen auto wordt echter niet door de deurwaarder weggehaald, omdat de boekhouder al veel proceskosten heeft gemaakt terwijl hij slechts één schamele betaling heeft ontvangen. Deze beslaglegging is na een jaar niet meer actueel, maar kan door een nieuwe akte opnieuw van kracht worden.
• Alleen als de accountant binnen vijf jaar na de conservatoire beslaglegging geen enkele handeling meer verricht EN de schuldenaar AVZOR niets betaalt, zou de verjaring van de invordering van de veroordeling door AVZOR worden verkregen.

8)  Tabel met de belangrijkste specifieke economische verjaringstermijnen

De algemene basistermijn is tien jaar, maar er bestaan ook specifieke termijnen:

9) Soms frauduleuze praktijken van incassobureaus

Zoals in alle beroepen zijn er goede mensen en mensen met slechte bedoelingen. Sommige schuldeisers verkopen hun vordering aan een incassobureau of een securitisatiebedrijf. Niets verbiedt dit en de schuldenaar krijgt te maken met een nieuwe schuldeiser, die vaak minder begripvol en agressiever is.

In Frankrijk zijn eind 2021 bedrijven veroordeeld omdat ze de verjaringstermijn voor rente niet respecteerden (2 jaar in Frankrijk en 5 jaar bij ons).

Als u problemen ondervindt, aarzel dan niet om contact op te nemen met het meldpunt van de economische inspectiediensten.

10) Conclusie

Laat zaken nooit liggen en houd de dialoog open. Schakel indien nodig een bemiddelaar in om een oplossing te vinden die voor alle partijen aanvaardbaar is.

Over de auteur

Jean-Pierre Riquet, juridisch en fiscaal adviseur en universitair hoofddocent bij Ephec

Opmerking: Dit artikel is geen advies of consultatie, maar louter ter informatie. De auteur en de redactie zien toe op de kwaliteit, actualiteit en betrouwbaarheid van de informatie, maar kunnen hiervoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.